پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در پی فراهم کردن داده‌هایی در باب ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان است تا برمبنای این داده، درکی واقع‌بینانه از تغییرات در ارزش‌ها، نگرش‌ها، پنداشت‌ها، باورها و انگیزه‌های آحاد افراد جامعه حاصل شود. این مهم با پذیرش این ایده که ریشه و خاستگاه اصلی رفتار و کنش‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را که در جهان‌های فرهنگی و اجتماعی افراد جامعه عینیت پیدا می‌کنند باید در ارزش‌ها و نگرش‌های افراد جست‌وجو کرد، اهمیتی مضاعف پیدا می‌کند. شناخت از ارزش‌ها و نگرش‌های شهروندان، آگاهی از نقشه‌کنش کنش‌گران است؛ چه آگاهانه بر مبنای این نقشه ذهنی عمل کنند و چه ناخودآگاه. در هر صورت، این نقشه، هدایت‌گر اصلی اقدامات آن‌هاست و درک و رصد روند تغییرات فرهنگی و اجتماعی در جامعه، مستلزم آگاهی از این ارزش‌ها و نگرش‌ها قلمداد می‌شود. -۱-۱ ارزش‌ها و نگرش‌ها ارزش‌ها ایده‌ها و اعتقاداتی هستند که افراد با کمک و بهره‌گیری از آن‌ها بین کنش یا ابژه خوب و بد مطلوب یا نامطلوب( تمیز قائل) می‌شوند. ارزش‌ها منبع تعامالت اجتماعی هستند و برای استقرار نظم اجتماعی اهمیت دارند زیرا آن‌ها فراهم کنندۀ دستورالعمل‌هایی برای کنش و انتخاب بین بدیل‌های متفاوت قلمداد می‌شوند. ارزش‌ها را می‌توان به مثابه چراغ راهنمای کنش در نظر گرفت که افراد به وسیله آن‌ها «برخی چیزها» را به مثابه مطلوب پذیرش و برخی دیگر را به عنوان نامطلوب رد می‌کنند. بنابراین، تصمیمات و اقدامات روزانه افراد متأثر از ارزش‌ها و نگرش‌های آن‌هاست. ارزش‌ها و نگرش‌ها در طول زندگی و به واسطه پنداشت افراد از محیط فرهنگی و اجتماعی پیرامونشان آموخته و درونی می‌شوند. از این رو از رهگذر کسب آگاهی و گذر زمان دچار تغییر و تحول می‌شوند. این تغییر، از آهنگ و فراگیری واحدی تبعیت نمی‌کند. عمدتاً این تغییرات کند و به مرور رخ می‌دهند و دگرگونی در آن‌ها حاکی از غییرات در دیگر عرصه هاست، و به تبع آن باید انتظار تغییر در رفتار و کنش‌های اجتماعی را هم داشت. بدین منظور شناسایی و رصد این تغییرات برای سیاست‌گذاران و پژوهش‌گران هم یک ضرورت و هم احتمالًا مهیج است. با توجه به این‌که این ارزش‌ها هستند که تعریف می‌کنند ما چه چیزی را به مثابه خوب، بد یا قابل قبول بپذیریم، می‌توان گفت مسیر آینده جامعه را همین ارزش‌ها هدایت می‌کنند زیرا افراد سعی بر طرد هر آن‌چه نامطلوب و پذیرش هر آن‌چه مطلوب می‌دانند، دارند که خود این امر متأثر از ارزش‌های مورد قبول آن‌هاست. بدین گونه کل نظم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه، متأثر از ارزش‌های آن است. به عبارت بهتر، تعیین اهداف مطلوب و اقدام در راستای دستیابی به آن‌ها، تحت تأثیر ارزش‌ها و نگرش‌های اجتماعی رخ می‌دهد. آن‌ها نمایانگر دامنه‌ای از ایده‌ها در مورد اهدافی‌اند که افراد باید در زندگیشان تعقیب کنند و اهداف یا مقاصدی را برای اعضای یک جامعه به منظور تلاش برای آن‌ها فراهم می‌کنند. علاوه براین، ارزش‌های اجتماعی، انسجام‌بخش نیز هستند و می‌توانند حس تعلق اجتماعی را افزایش دهند. میزان اشتراک ارزش‌ها در میان اعضای یک جامعه معین و همسویی این ارزش‌ها با مقررات و هنجارهای جاافتاده، نشان‌دهندۀ میزان مشروعیت آن‌هاست. قواعد حاکم بر رفتار افراد یک جامعه، تجسم ارزش‌های اجتماعی هستند که افراد بدان پایبندند. همچنین ارزش‌ها بیان‌کنندۀ اصلاحاتی هستند که لازم است در هنجارها و قواعد رفتاری موجود صورت گیرد؛ یعنی زمانی که ارزش‌ها با هنجارها و مقررات موجود هم‌خوانی ندارند باید در راستای اصلاح و برطرف کردن این شکاف اقدام کرد تا بتوان انسجام اجتماعی را تقویت نمود. در مجموع، ارزش‌ها، به مثابه راهنمای عمل افراد، چیزی هستند که ما آن‌ها را «اعتقادات مطلوب» می‌نامیم، از نگاه حاملان آن‌ها عمدتاً مثبت تلقی می‌شوند و نمی‌توانند امری منفی باشند. برای مطالعه بیشتر لطفا به فایل کتاب مراجعه کنید.
